Gjithçka rreth Kancerit të Gjirit - Shkaqet, Diagnoza dhe Trajtimi
Meqenëse është Muaji Ndërkombëtar i Ndërgjegjësimit për Kancerin e Gjirit, është e rëndësishme të rritet ndërgjegjësimi për këtë sëmundje. Kanceri i gjirit është një nga tumoret malinje më të zakonshme që rezulton nga rritja jonormale e qelizave të gjirit. Është deri tani kanceri më i zakonshëm tek gratë e moshave të ndryshme. Fushatat e ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit dhe financimi i hulumtimeve rreth kancerit, kanë rritur shpejtësinë e diagnostikimit dhe trajtimit të kancerit të gjirit. Prandaj, shkalla e mbijetesës është përmirësuar dhe numri i vdekjeve është ulur; për shkak të ekzaminimit të hershëm të gjirit dhe terapive të reja.
Çfarë është kanceri i gjirit?
Gjiri përbëhet nga tre pjesë kryesore: lobulat, kanalet dhe indi lidhor. Lobulat janë gjëndrat që prodhojnë qumësht. Kanalet janë tuba që çojnë qumështin në thithkë. Indi lidhor (i cili përbëhet nga indi fijor dhe yndyror) rrethon dhe mban gjithçka së bashku.
Kanceri i gjirit është një sëmundje në të cilën qelizat në gji rriten në mënyrë të pakontrolluar. Ekzistojnë lloje të ndryshme të kancerit të gjirit, varësisht nga cilat qeliza në gji shndërrohen në kancer.
Shumica e kancereve të gjirit fillojnë në kanalet ose lobulat e gjirit. Kur kanceri i gjirit përhapet në pjesë të tjera të trupit, do të thotë se ka metastazuar. Mënyra e përhapjes së kancerit është përmes enëve të gjakut dhe atyre limfatike.
Cilat janë llojet e kancerit të gjirit?
Ka lloje të ndryshme të kancerit të gjirit. Llojet bazohen në qelizat e gjirit të cilat shndërrohen në kancer. Llojet përfshijnë:
• Karcinoma duktale invazive (infiltruese) (IDC): Ky kancer fillon në kanalet e qumështit dhe përhapet në indet e afërta të gjirit.
• Kanceri lobular i gjirit: Ky kancer i gjirit fillon në gjëndrat prodhuese të qumështit (lobulat) dhe shpesh përhapet në indet e afërta të gjirit.
• Karcinoma duktale in situ (DCIS): Ashtu si IDC, ky kancer i gjirit fillon në kanalet e qumështit. Dallimi është se DCIS nuk përhapet përtej kanaleve të qumështit.
Llojet më pak të zakonshme të kancerit të gjirit përfshijnë:
• Kanceri i gjirit trefish negativ (TNBC): Ky kancer invaziv është agresiv dhe përhapet më shpejt se kanceret e tjera të gjirit.
• Kanceri inflamator i gjirit (IBC): Ky kancer i rrallë, me rritje të shpejtë duket si një skuqje në gjoksin tuaj.
• Sëmundja e gjirit Paget: Ky kancer i rrallë prek lëkurën e thithit tuaj dhe mund të duket si skuqje. Më pak se 4% e të gjitha kancereve të gjirit janë sëmundja e Paget e gjirit.
Cilat janë simptomat e kancerit të gjirit?
Simptomat e kancerit të gjirit variojnë nga personi në person. Nganjëherë, njerëzit që preken nga ky lloj kanceri nuk kanë fare shenja apo simptoma. Shenjat dhe simptomat e kancerit të gjirit përfshijnë:
• Një gungë e re ose trashje në ose pranë gjoksit ose në sqetull.
• Një ndryshim në madhësinë ose formën e gjirit.
• Një gropë ose gërvishtje në lëkurën e gjirit. Mund të duket si lëkura e një portokalli.
• Një thithkë e kthyer nga brenda në gji.
• Sekrecione nga thithka përveç qumështit të gjirit. Sekrecioni mund të ndodhë papritur, të jetë i përgjakshëm ose të ndodhë vetëm në njërin gji.
• Lëkurë me luspa, e kuqe ose e fryrë në zonën e thithkave ose gjoksit
• Dhimbje në gjinj.
Çfarë e shkakton kancerin e gjirit?
Kanceri i gjirit ndodh kur ka ndryshime në materialin gjenetik (ADN). Shpesh, shkaku i saktë i këtyre ndryshimeve gjenetike është i panjohur.
Por ndonjëherë këto ndryshime gjenetike janë të trashëguara, që do të thotë se ju keni lindur me to. Kanceri i gjirit që shkaktohet nga ndryshimet gjenetike të trashëguara quhet kancer i trashëguar i gjirit.
Ekzistojnë gjithashtu disa ndryshime gjenetike që mund të rrisin rrezikun e kancerit të gjirit, duke përfshirë ndryshimet në gjenet BRCA1 dhe BRCA2. Këto dy ndryshime rrisin gjithashtu rrezikun e kancerit të vezoreve dhe kancereve të tjera.
Përveç gjenetikës, mënyra e jetesës dhe mjedisi mund të ndikojnë në rrezikun e kancerit të gjirit.
Kush rrezikohet nga kanceri i gjirit?
Faktorët që rrisin rrezikun e kancerit të gjirit përfshijnë:
• Të qenit femër. Probabiliteti për të zhvilluar kancerin e gjirit është shumë më e lartë tek grate sesa tek burrat.
• Mosha. Rreziku për shfaqjen të kancerit të gjirit rritet me kalimin e moshës.
• Histori personale e sëmundjeve të gjirit. Nëse keni pasur karcinomën lobulare in situ (LCIS) ose hiperplazi atipike të gjirit, ju keni një rrezik në rritje të kancerit të gjirit.
• Histori personale e kancerit të gjirit. Nëse keni pasur kancer të gjirit në njërin gji, keni një rrezik në rritje të zhvillimit të kancerit në gjirin tjetër.
• Histori familjare e kancerit të gjirit. Nëse nëna, motra ose vajza juaj është diagnostikuar me kancer gjiri, veçanërisht në një moshë të re, rreziku juaj për kancer gjiri rritet. Megjithatë, shumica e njerëzve të diagnostikuar me kancer gjiri nuk kanë histori familjare të sëmundjes.
• Gjene të trashëguara që rrisin rrezikun e kancerit. Disa mutacione gjenesh që rrisin rrezikun për shfaqjen e kancerit të gjirit mund të trashëgohen nga prindërit te fëmijët, ku ndër mutacionet më të njohura të gjeneve janë BRCA1 dhe BRCA2. Këto gjene mund të rrisin shumë rrezikun e kancerit të gjirit dhe kancereve të tjera, por ato nuk e bëjnë kancerin të pashmangshëm.
• Ekspozimi ndaj rrezatimit. Nëse keni marrë trajtime me rrezatim në gjoks si fëmijë ose si e re, rreziku i kancerit të gjirit rritet.
• Obeziteti. Të qenit obezë rrit rrezikun e kancerit të gjirit.
• Fillimi i menstruacioneve në një moshë më të re. Rreziku për zhvillimin e kancerit të gjirit është mëi lartë nëse menstruacionet fillojnë para moshës 12 vjeçare.
• Fillimi i menopauzës në një moshë më të shtyer. Rreziku për zhvillimin e kancerit të gjirit rritet nëse keni filluar menopauzën në një moshë më të madhe.
• Lindja e fëmijës së parë në moshë më të vjetër. Rreziku për zhvillimin e kancerit të gjirit rritet nëse keni lindur fëmijën e parë pas moshës 30 vjeçare.
• Nuk keni qenë kurrë shtatzënë. Rreziku për shfaqjen e kancerit e gjirit është më i lartë tek gratë që nuk kanë qenë kurrë shtatzëna sesa gratë që kanë pasur një ose më shumë shtatzëni.
• Terapia hormonale pas menopauzës. Rreziku për zhvillimin e kancerit të gjirit rritet nëse përdorni terapi hormonale që kombinojnë estrogjenin dhe progesteronin për të trajtuar shenjat dhe simptomat e menopauzës.
• Pirja e alkoolit. Pirja e alkoolit rrit rrezikun e kancerit të gjirit.
Si diagnostikohet kanceri i gjirit?
Ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor mund të përdorë shumë mjete për të diagnostikuar kancerin e gjirit dhe për të kuptuar se cilin lloj keni:
• Një ekzaminim fizik, duke përfshirë një ekzaminim klinik të gjirit (CBE). Kjo përfshin kontrollin për ndonjë gungë ose ndonjë gjë tjetër që duket e pazakontë me gjoksin dhe sqetullat.
• Një histori mjekësore.
• Testet imazherike, si mamografia, ekografia ose MRI.
• Biopsia e gjirit.
• Testet kimike të gjakut, të cilat matin substanca të ndryshme në gjak, duke përfshirë elektrolitet, yndyrnat, proteinat, glukozën (sheqerin) dhe enzimat. Disa nga testet specifike të kimisë së gjakut përfshijnë një panel metabolik bazë (BMP), një panel metabolik gjithëpërfshirës (CMP) dhe një panel elektrolit.
Nëse këto analiza tregojnë se keni kancer të gjirit, do të keni teste që studiojnë qelizat e kancerit. Këto teste ndihmojnë ofruesin tuaj të vendosë se cili trajtim do të ishte më i miri për ju. Testet mund të përfshijnë:
• Testet gjenetike për ndryshime gjenetike si në gjenet BRCA dhe TP53.
• Testi HER2. HER2 është një proteinë e përfshirë në rritjen e qelizave. Është në pjesën e jashtme të të gjitha qelizave të gjirit. Nëse qelizat tuaja të kancerit të gjirit kanë më shumë HER2 se normalja, ato mund të rriten më shpejt dhe të përhapen në pjesë të tjera të trupit.
• Një test për receptorët e estrogjenit dhe progesteronit. Ky test mat sasinë e receptorëve të estrogjenit dhe progesteronit (hormoneve) në indet e kancerit. Nëse ka më shumë receptorë se normalja, kanceri quhet estrogjen dhe/ose receptor progesteroni pozitiv. Ky lloj kanceri i gjirit mund të rritet më shpejt.
Një hap tjetër është stadifikimi i kancerit. Skenimi përfshin kryerjen e testeve për të zbuluar nëse kanceri është përhapur brenda gjirit ose në pjesë të tjera të trupit. Testet mund të përfshijnë teste të tjera diagnostikuese imazherike dhe një biopsi të nyjeve limfatike. Kjo biopsi bëhet për të parë nëse kanceri është përhapur në nyjet limfatike.
Cilat janë trajtimet për kancerin e gjirit?
Ofruesit e kujdesit shëndetësor përdorin sistemin e stadifikimit të kancerit për të planifikuar trajtimin. Stadifikimi i kancerit gjithashtu ndihmon ofruesit të përcaktojnë një prognozë, ose çfarë mund të prisni pas trajtimit. Stadifikimi i kancerit të gjirit varet nga faktorë si lloji i kancerit të gjirit, madhësia dhe vendndodhja e tumorit dhe nëse kanceri është përhapur në zona të tjera të trupit tuaj. Fazat e kancerit të gjirit janë:
• Faza 0: Sëmundja është joinvazive, që do të thotë se nuk është përhapur nga kanalet e gjirit tuaj në pjesë të tjera të gjirit tuaj.
• Faza I: Ka qeliza kanceroze në indet e gjirit aty pranë.
• Faza II: Qelizat kancerogjene kanë formuar një tumor ose tumore. Tumori është ose më i vogël se 2 centimetra i gjerë dhe është përhapur në nyjet limfatike nën sqetull ose më i madh se 5 centimetra i gjerë, por nuk është përhapur në nyjet limfatike nën sqetull. Tumoret në këtë fazë mund të jenë diku midis 2 dhe 5 centimetra dhe mund të prekin ose jo nyjet limfatike aty pranë.
• Faza III: Ka kancer të gjirit në indet dhe nyjet limfatike aty pranë. Stadi III zakonisht quhet kancer i avancuar lokal i gjirit.
• Faza IV: Kanceri është përhapur nga gjoksi juaj në zona si kockat, mëlçia, mushkëritë ose truri.
Kanceri i gjirit trajtohet në disa mënyra. Varet nga lloji i kancerit të gjirit dhe sa larg është përhapur. Shpesh nevojitet më shumë se një lloj i trajtimit tek njerëzit e prekur nga kanceri i gjirit.
Trajtimet e disponueshme përfshijnë:
• Kirurgji të tilla si:
Një mastektomi, e cila heq të gjithë gjirin
Një lumpektomi për të hequr kancerin dhe disa inde normale rreth tij, por jo vetë gjirin
• Terapia me rrezatim
• Kimioterapia
• Terapia hormonale, e cila bllokon qelizat e kancerit të marrin hormonet që u nevojiten për t'u rritur
• Terapia e targetuar, e cila përdor barna ose substanca të tjera që sulmojnë qelizat specifike të kancerit me më pak dëm për qelizat normale
• Imunoterapia
A mund të parandalohet kanceri i gjirit?
Ju nuk mund të të parandaloni kancerin e gjirit, por ju mund të zvogëloni rrezikun e zhvillimit të tij.
• Pyesni mjekun tuaj rreth skriningut për kancerin e gjirit.
• Njihuni me gjinjtë tuaj nëpërmjet vetë-ekzaminimit të gjirit.
• Pini alkool me moderim, nëse nuk mundeni të ndërpreni konsumimin e tij.
• Ushtroni shumicën e ditëve të javës.
• Kufizoni terapinë hormonale pas menopauzës.
• Mbani një peshë të shëndetshme.
• Zgjidhni një dietë të shëndetshme.
Nëse jeni në rrezik të lartë për të zhvilluar kancerin e gjirit, ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor mund t'ju sugjerojë që të merrni ilaçe të caktuara për të ulur rrezikun. Disa gra me rrezik shumë të lartë mund të vendosin të bëjnë një mastektomi (largimin e gjinjve të tyre të shëndetshëm) për të parandaluar kancerin e gjirit.
Vizitoni një mjek sa më shpejt të jetë e mundur nëse vëreni ndonjë simptomë të kancerit të gjirit, si p.sh. një gungë e pazakontë në gji ose ndonjë ndryshim në pamjen, ndjesinë ose formën e gjinjve tuaj. Zbulimi i hershëm shpëton jetë!
Për më shumë informata në lidhje me kontrollet, ekzaminimet, trajtimin, shpenzimet dhe çdo gjë tjetër rreth shërbimeve tona në kuadër të partnerëve tanë, ju lutëm na kontaktoni përmes linjave tona të kontaktit si më poshtë ose plotësojeni formularin e dhënë në webfaqe dhe ne do ju kontaktojmë shumë shpejtë:
e-mail: info@njemjek.com
Turqi: +90 541 557 37 36; Kosovë: +383 48 333 752
“Besimi i juaj është përgjegjësi për ne.”
